Το Ισπανικό πρόβλημα και τα δύο σενάρια για την Ευρώπη .

Εκεί που όλοι νόμιζαν ότι το πρόβλημα είναι η Ελλάδα, «σκάει» από το πουθενά (για την πραγματικότητα που επιμελώς δημιουργούν τα ελληνικά ΜΜΕ) η χρεοκοπία της Καταλονίας. Η Καταλονία, περιφέρεια της Ισπανίας με πρωτεύουσα τη Βαρκελώνη, δεν είναι μια τυχαία περιφέρεια που είχε οικονομικά προβλήματα: είναι το κέντρο της οικονομικής και βιομηχανικής ζωής της Ισπανίας, με το μεγαλύτερο κομμάτι της Ισπανικής βιομηχανίας να είναι συγκεντρωμένο εκεί. Επίσης, η Ισπανία δεν είναι Ελλάδα με διάφορες έννοιες. Καταρχήν, οι συνθήκες μακροχρόνιας ανεργίας και λιτότητας είναι εμπεδωμένη πραγματικότητα εδώ και πολλά χρόνια, με ολόκληρες περιοχές να έχουν πάνω από 15% του πληθυσμού μόνιμα στην ανεργία ή την μικροαπασχόληση. Επιπλέον, τα κεντροδεξιά και κεντροαριστερά κόμματα ήταν και είναι κυρίαρχοι του πολιτικού παιχνιδιού, με την Αριστερά και το κίνημα να βρίσκονται σε αρκετά πιο οπισθοχωρητικές θέσεις σε σχέση με την Ελλάδα – άρα μια σειρά από κοινωνικές αντιστάσεις σε όλη τη δεκαετία του ’90 και 2000 δεν κατάφεραν να μπλοκάρουν ή να καθυστερήσουν αναδιαρθρωτικές τομές. Τέλος, η Ισπανία έχει μεγάλη παραγωγική βάση ειδικά στον αγροτικό τομέα και έχει γίνει πεδίο επενδύσεων ευρωπαϊκών και ειδικότερα γερμανικών κεφαλαίων. 

Υπό το φόβο να γενικευτεί η χρεοκοπία σε όλη την Ισπανία γίνεται

αυτές τις μέρες ένα μεγάλο τζογάρισμα μεταξύ Ισπανικής κυβέρνησης και ευρωπαϊκού κέντρου (κατά βάση γερμανικού κράτους), όπου η μεν Ισπανική κυβέρνηση απαιτεί τη χρηματοδότηση των τραπεζών απευθείας από την ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα (ΕΚΤ), η δε γερμανική και ευρωπαϊκή πλευρά απαιτεί την ένταξη της Ισπανίας στο μηχανισμό στήριξης που τόσο καλά λειτούργησε στην περίπτωση του πειραματόζωου – Ελλάδα. Ο τζόγος είναι σκληρός, η Ευρώπη όμως δε φαίνεται να υποχωρεί, εν αντιθέσει με την Ισπανική κυβέρνηση που φαίνεται ότι δεν έχει άλλη επιλογή (ο λαός βέβαια έχει πολλές άλλες επιλογές, αλλά αυτό είναι άλλο θέμα). Έτσι, μετά την Ελλάδα και μερικώς την Ιταλία, και η Ισπανία θα βρίσκεται υπό την επιτήρηση των ευρωπαϊκών χρηματοοικονομικών μηχανισμών και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ). Δημιουργείται ντε φάκτο μια δομική διαφορά μεταξύ των χωρών της περιφέρειας της Ευρω

ζώνης (όχι ακριβώς του Νότου – δεν είναι γεωγραφικό το ζήτημα) και των χωρών του ευρωπαϊκού κέντρου, στην κατεύθυνση μιας Ευρωζώνης δύο ταχυτήτων. Χαρακτηριστικές ήταν οι δηλώσεις της Γερμανίδας καγκελαρίου Άνγκελας Μέρκελ όπου χρησιμοποίησε ακριβώς την ίδια ορολογία. 

Τα δύο σενάρια 

Εδώ έχει ενδιαφέρον η δήλωση του Ισπανού πρωθυπουργού στα πλαίσια του πανευρωπαϊκού πόκερ: ζήτησε να προχωρήσει η Ευρωζώνη σε τραπεζική ολοκλήρωση, δηλαδή σε δημιουργία ενιαίου πανευρωπαϊκού τραπεζικού  συστήματος.

 

Αυτό είναι μια απαίτηση πιστή με ένα σχέδιο ευρύτερης οικονομικής και τελικά πολιτικής ολοκλήρωσης – συνένωσης της Ευρωζώνης. Το σχέδιο αυτό διαβάζει καλά τις δομικές αντιθέσεις της Ευρωζώνης γύρω από το κοινό νόμισμα, την οικονομική ένωση άνισα ανεπτυγμένων χωρών, την απουσία κεντρικού πολιτικού οικονομικού ελέγχου από μια πανευρωπαϊκή αρχή/υπουργείο/κυβέρνηση κλπ. Είναι ένα σχέδιο τολμηρό, που έχει τεθεί στο τραπέζι και έχει δεχτεί ισχυρά πλήγματα από τις δομικές αντιθέσεις της καπιταλιστικής κρίσης και από τις αντιστάσεις των λαών. Το σχέδιο αυτό όμως προϋποθέτει να αναγνωριστεί ποιός είναι ο κυρίαρχος παίκτης: δεν υπάρχει ολοκλήρωση και συνένωση με ισότιμη απόφαση γιατί η κάθε χώρα διατηρεί τα συμφέροντά της. Αυτό που υπάρχει είναι σαφής ηγεμονία του Ευρωπαϊκού κέντρου στην οικονομική πολιτική και στρατηγική και υποταγή των χωρών της περιφέρειας. Αυτό αναγνωρίζει η Μέρκελ όταν δηλώνει ότι η Ευρωζώνη δύο ταχυτήτων φέρνει πιο κοντά την Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. 

Κανείς όμως δε μπορεί να αρνηθεί ότι το πιο ενεργό

σενάριο δεν είναι αυτό, αλλά το ενδεχόμενο διάλυσης της Ευρωζώνης υπό το βάρος των αντιθέσεών της. Ο μηχανισμός του Ευρώ λειτουργούσε καλά όσο μπορούσε να γίνει ανακατανομή κεφαλαίων, επέφερε αλλαγές στις εθνικές οικονομίες στο εσωτερικό της Ευρωζώνης και μετέφερε πολύ πλούτο προς

τις κεντρικές ηγεμονικές χώρες. Δεν κατάφερε όμως να διεκδικήσει ρόλο παγκόσμιου ισοδύναμου και να χτυπήσει το δολάριο, γιατί αυτό θα απαιτούσε κεντρική πολιτική και οικονομική διοίκηση, δυνατότητα πληθωρισμού, υποτίμησης, εκτύπωσης χρήματος και στρατιωτικής ηγεμονίας. Αυτά δεν είναι στοιχεία κακής πολιτικής, είναι δομικά στοιχεία της Ευρωζώνης και της ΕΕ. Οι μαθητευόμενοι μάγοι του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού σφράγισαν τις ιδρυτικές συνθήκες με τέτοια στοιχεία και μια τέτοια πολιτική είναι η μόνη

πιθανή εντός Ευρώ. Η αστική οικονομία – πολύ περισσότερο η νεοφιλελεύθερη – υποφέρει από μια τύφλωση: δεν αναγνωρίζει ότι ο πυρήνας της καπιταλιστικής κρίσης βρίσκεται στην παραγωγή και προσπαθεί με προσθαφαιρέσεις και δημογραφικές πολιτικές να δημιουργήσει πλεόνασμα, καταστρέφοντας τεράστια ποσά από τις δυνάμεις τις εργασίας και εγκαθιδρύοντας συνθήκες φτώχειας. Ο φαύλος κύκλος αυτός δε θα σπάσει – το χρυσό

κλουβί του Ευρώ μπορεί και να σπάσει. 

Έχει μεγάλη αξία να μελετάει κανείς τις διαφορετικές αστικές στρατηγικές. Τα ενδεχόμενα που ανοίγονται πάνω στην αντικειμενικότητα της καπιταλιστικής κρίσης είναι αναγκαίο να αναλυθούν και οι δυνάμεις του κινήματος να προετοιμάζουν το λαό για αυτά, παλεύοντας η ώρα της διάλυσης και μιας νέας δημιουργίας με κέντρο τις κοινωνικές ανάγκες να έρθει μια ώρα αρχύτερα.