ΣΑΛΟΝΙΚΙΩΤΙΚΑ

Γράφει  ο Μαχητικός 

Σαλονίκη, η πόλη με τα αμέτρητα παρατσούκλια και άλλα τόσα χαζά κλισέ και ευφάνταστες πεποιθήσεις. Ξεκινώντας από το συμπλεγματικό χαρακτηριστικό της «συμπρωτεύουσας» ως το μακρινό αλλά τιμητικό. «συμβασιλεύουσα» του Βυζαντίου. Την τωρινή μας «Μπουγατσούπολη» και «Φραπεδούπολη», της πόλης του «χαλαρά» και του «έλα μωρέ τώρα», ως το πανέμορφο και μοναδικό ψηφιδωτό που είχε σχηματιστεί από το πολυπολιτισμικό και πολυφυλετικό της προφίλ των κατοίκων της.

Πολλά θα μπορούσα ακόμα να γράψω για την πόλη που μας μεγάλωσε και μας έκανε να την αγαπήσουμε όσο τίποτα. Όμορφα μα και συνάμα τόσο τρομακτικά και άσχημα αληθινά. Ιστορίες πραγματικές, βγαλμένες μέσα από καθημερινά γεγονότα καφρίλας, πρωτόγνωρα για την ιστορία της πόλης, για όσους γνωρίζουν καλά.

Μια πόλη, ένας τόπος, που ελευθερώθηκε πριν από 100 ακριβώς ολόκληρα χρόνια. Σκλαβωμένος περίπου 482 χρόνια κάτω από το ζυγό των Οθωμανών, που αν και είχε ένα μικρό ποσοστό Ελλήνων στη σύνθεση του, κατάφερε να διατηρήσει το χαρακτήρα και τα γνωρίσματα του.

Μια κοιτίδα πολιτισμού, πατρίδα πολλών λόγιων και σπίτι πολλών τεχνών. Κατάφερε μετά από την παρουσία τόσων κατακτητών, να κρατήσει τα βασικά της στοιχεία και να συνεχίσει μια κάποια πολιτισμική πορεία, στα όρια του επιτρεπτού πάντα. Μια κοινωνία εθνών που απέδειξε περίτρανα πως αν δεν υπάρχει πολιτική εμπλοκή και διαφόρων μορφών φανατισμοί, θρησκευτικού και εθνικιστικού περιεχομένου, μπορεί πολύ άνετα να συμβαδίσει και να συγχρονιστεί σε μια αρμονική διαβίωση ως ένα απόλυτα συμπαγές κομμάτι. Τρανή απόδειξη των όσων αναφέρω περί αρμονικής διαβίωσης, είναι η παραμονή του Τούρκουδήμαρχου στη θέση του για αρκετά χρόνια, η διατήρηση του Οθωμανικού συστήματος διακυβέρνησης για να μη διαταραχτεί οικονομικά ο τόπος αλλά μέχρι και η διατήρηση της τάξης γινόταν ακόμα από τους Τούρκους αστυφύλακες. Χωρίς καμία διάκριση, κανένα φυλετικό διαχωρισμό και κυρίως χωρίς προσπάθειες  ενοχοποίησης συγκεκριμένων κοινωνικών στρωμάτων.

Δυστυχώς όσα δεν κατάφεραν κατακτητές εκατοντάδων χρόνων, κατόρθωσε να πετύχει σε μερικά χρόνια και μόνο, η αρρώστια του ναζισμού. Εφαρμόζοντας πλήρως το σενάριο του «διαίρει και βασίλευε», οι αντιπρόσωποι του φασισμού στη χώρα μας και δη στη Θεσσαλονίκη, κατάφεραν σπουδαία αποτελέσματα για τον αγώνα τους.

Ακόμη και σήμερα διαπιστώνουμε κατάλοιπα των  ημερών εκείνων, όταν οι Γερμανοί αξιωματικοί των Ναζί, καταδίωκαν την κοινωνία των Εβραίων, μοιράζοντας τις περιουσίες των με μερικούς επιλεγμένους κουκουλοφόρους από την Ελληνική κοινωνία. Προδοτών φυσικά της κουλτούρας του τόπου, ευκαιριακοί τυχοδιώκτες, που εκμεταλλευόμενοι το καθεστώς τρομοκρατίας των ναζί συνεργατών τους, αλώνιζαν την πληγωμένη κοινωνία της πόλης.

Έσπειραν τέτοιο μίσος στις γειτονιές της πόλης, εξοντώνοντας πλήρως τον Εβραϊκό πληθυσμό, εξαθλιώνοντας ακόμα περισσότερο τους Ρωμά, οδηγώντας τους εξεγερμένους πατριώτες στη λαιμητόμο και στις πολλαπλές κρεμάλες που είχαν στήσει οι ναζί σε κάθε πεζοδρόμιο της πόλης. Είναι αλησμόνητες οι φωτογραφίες από τα κρεμασμένα πτώματα πατριωτών στα δέντρα, οι δημόσιοι εξευτελισμοί των Εβραίων από τους ναζί.

Η εξαθλίωση είχε κυριεύσει τον τόπο, ένα χάος εξαιτίας της τυφλής και αλόγιστης βίας, σε συνδυασμό με την πείνα από το φορολογικό καθεστώς των ναζί, είχε οδηγήσει τον κόσμο σε άλλα μονοπάτια. Σκοτεινά και δύσβατα. Πολλοί συνεργάτες των Γερμανών είχαν κάνει περιουσίες σε ένα βράδυ, λόγω της μαύρης αγοράς που είχε στηθεί, εξαιτίας της τεχνητής κρίσης που είχε δημιουργηθεί σε βασικά είδη διαβίωσης.

Όλα αυτά οδήγησαν το χρήμα σε λάθος χέρια, με εντελώς λαθεμένες τακτικές και φυσικά την οργή στα μυαλά και στις σκέψεις πολλών συνανθρώπων μας. Κάπως έτσι ράγισε το ψηφιδωτό της πόλης και μετά την άτακτη φυγή του κατακτητή, οι ατιμώρητοι εγκληματίες πολέμου, μπόρεσαν να κυκλοφορούν αγέρωχοι στα στενά της όμορφης πόλης.

Μια πόλη που έχασε την αλλοτινή αίγλη της, την σπάνια εκείνη ομορφιά που έδιναν οι λογής μυρωδιές από όλα τα τσουκάλια όλης της γης. Μπορεί να έφυγε ο ναζί κλέφτης αλλά έμεινε η στάμπα του συνεργάτη του, εκείνη η πάστα ανθρώπου που δεν το έχει σε τίποτα να σκοτώσει, βασανίσει ένα άνθρωπο, αρκεί να κερδίσει το πιο μικρό συμφέρον.

Λύκοι να παριστάνουν τους αμνούς, δοσίλογοι να υποκρίνονται τους πατριώτες για μια σύνταξη, ρουφιάνοι να εφευρίσκουν πλαστές ιστορίες για να καλύψουν τη ντροπή τους. Όλοι αυτοί οδήγησαν τον τόπο μας σε ένα συνεχή μαρασμό, κανένας δε μπόρεσε να κυκλοφορήσει άνετα και όμορφα όπως παλιά.

Ακόμα και στο σήμερα, που οι άστεγοι στην Πλατεία Αριστοτέλους είναι περισσότεροι από τα παγκάκια και από τις καρέκλες από όλες τι καφετέριες μαζί, αυτοί σπεύδουν να κάνουν γιορτές σημαίας για να κρατήσουν ψηλά το φρόνημα του Έλληνα. Αντί να μαζέψουν όλα αυτά τα λεφτά που πάνε σε γιορτές και φανφάρες και να προσπαθήσουν να σκύψουν στο πρόβλημα της κοινωνίας, να ανακουφίσουν κάπως τον πόνο των αδυνάτων και δύστυχων της εποχής μας.

Υποκριτές που κοιτάνε μονάχα να ξεκλέψουν μερικές στιγμές δημοσιότητας, αχόρταγοι εραστές του τηλεοπτικούς και φωτογραφικού φακού, ανήμποροι να εισακούσουν τις ταγές της εποχής. Να μεταφράσουν τα μηνύματα των καιρών και να χαμηλώσουν το βλέμμα τους χαμηλά κάτω στη γη, εκεί που είναι το φρόνημα των Ελλήνων και να προσπαθήσουν να κερδίσουν λίγη από τη χαμένη αξιοπρέπεια τους.

Καλές οι παρελάσεις και τα αγήματα τιμών, καλύτερα όμως μαθήματα ιστορίας θα ήταν για τα παιδιά και για όλους ε

μάς, αν προσπαθούσαν να δείξουν την ελάχιστη ανθρωπιά και το φιλότιμο που είχε πάντοτε αυτός ο τόπος.

Τότε που δε μετρούσε η εμφάνιση και ο «παράς», τότε που τα εξαθλιωμένα και αποστεωμένα παιδιά της πόλης, έβρισκαν τροφή και θαλπωρή από ανώνυμους πολίτες της περιοχής. Όταν μετρούσε η ματιά και το θλιμμένο βλέμμα αλληλοκατανόησης και τα γράμματα και οι τέχνες ήταν αφιερωμένες στη λευτεριά και όχι σε χορηγούς και πλουτοκράτες.

Σαλονίκη αγαπημένη μου, ο μόνος τρόπος να ζήσεις ξανά τις ένδοξες εκείνες μέρες σου είναι να αποβάλλεις το συντομότερο δυνατό τον άρρωστο σπόρο που σε κάνει να μοιάζεις ολοένα και πιο πολύ με άσπλαχνη μάνα. Και αυτό θα γίνει όσο και αν δε το θέλουν και δε το περιμένουν κάποιοι, τα παιδιά σου δε θα σε αφήσουν έτσι. Η πόλη θα γίνει και πάλι δική μας, μαζί θα φτιάξουμε το δικό μας ψηφιδωτό. Πιο πολύχρωμο από ποτέ, ακόμα πιο περίπλοκο και ανάγλυφο όσο ποτέ.