Ψωμί-Παιδεία-Ελευθερία Εργατική Δημοκρατία

Γράφει ο Ειρηναίος Μαράκης

«Οι κλασικοί του μαρξισμού διαπίστωσαν και υποστήριξαν ότι η εργατική τάξη είναι το επαναστατικό υποκείμενο, όχι μόνο επειδή αυτή η διαπίστωση δικαιώνεται αντικειμενικά από την κοινωνικοοικονομική της θέση και τα υλικά της συμφέροντα αλλά και επειδή η ίδια η εργατική τάξη έχει δείξει και υποκειμενικά ότι αυτή είναι το μόνο επαναστατικό υποκείμενο της σοσιαλιστικής αλλαγής. Η ιστορία από το 1830 μέχρι το 1972 είναι γεμάτη από χτυπητά παραδείγματα».       

         

                         (Η Μαμή, Γενάρης -        

                            Φλεβάρης 1972)

Κάθε χρόνο οι μέρες του Νοέμβρη φέρνουν στη μνήμη την εξέγερση του Πολυτεχνείου το 1973. Τότε, που η μαζική έκρηξη της νεολαίας και των εργατών κορύφωσε την αντίσταση ενάντια στη Χούντα, άνοιξε το δρόμο για την ανατροπή της δικτατορίας και έβαλε τα θεμέλια για το μεγάλο κίνημα της Μεταπολίτευσης. Κάθε χρόνο οι μεγάλες πορείες στις 17 Νοέμβρη - αυτής της μέρας σύμβολο αντίστασης και πάλης, που δικαιολογημένα έχει χαρακτηριστεί σαν η "δεύτερη Πρωτομαγιά" του κινήματος στην Ελλάδα - φέρνουν στο προσκήνιο τους αγώνες του " σήμερα" και θυμίζουν ότι ο δρόμος για να νικήσουμε είναι ο δρόμος του Πολυτεχνείου: αντιφασιστικός, αντικαπιταλιστικός και επαναστατικός! Ποτέ άλλοτε αυτό το μήνυμα δεν ήταν τόσο επίκαιρο, όσο τώρα που το σύστημα βουτηγμένο στην πιο βαθιά κρίση του, τσακίζει τις ζωές των ανθρώπων και εκατομμύρια απεργοί, καταληψίες, διαδηλωτές δίνουν μάχες στους χώρους δουλειάς, στις σχολές και στα σχολεία, στις πλατείες, στις γειτονιές και στους δρόμους από τη μια άκρη της γης μέχρι την άλλη.

Φέτος τριάντα εννιά χρόνια μετά, το νέο κίνημα ξαναγεννάει την ελπίδα ότι μπορούμε να νικήσουμε. Όχι μόνο να σταματήσουμε την οικονομική καταστροφή, τον πόλεμο, το ρατσισμό και το φασισμό αλλά να δημιουργήσουμε μια κοινωνία χωρίς πολέμους και εκμετάλλευση. Ένα κίνημα που δίνει μεγαλειώδεις συγκρούσεις, φανερώνει αστείρευτη αντοχή σε μαχητικότητα, προχωράει με άλματα, όχι μόνο ποσοτικά αλλά και πολιτικά, αναδεικνύοντας μια ριζοσπαστικοποίηση που αναζητά τα δικά της Πολυτεχνεία. Ένα κίνημα που από τις πολύμηνες φοιτητικές καταλήψεις για το άρθρο 16 και την εξέγερση του Δεκέμβρη 2008 για τη δολοφονία του Γρηγορόπουλου, από τις απεργίες που οδήγησαν στην κατάρρευση τρεις κυβερνήσεις (Καραμανλή, Παπανδρέου, Παπαδήμου), από τις μάχες ενάντια στο ρατσισμό και τους νεοναζί της Χρυσής Αυγής και από τις οργισμένες συγκεντρώσεις χιλιάδων ανθρώπων στις πλατείες, στην έκρηξη των παρελάσεων της 28ης Οκτωβρίου είναι αυτό που μπορεί να επιβάλλει το δίκιο και το συμφέρον της εργατικής τάξης απέναντι στην καπιταλιστική βαρβαρότητα. Και δεν υπάρχει άλλος τρόπος από αυτό παρά μόνο με γενικές συνελεύσεις που ξεπερνούν τους συμβιβασμούς των συνδικαλιστικών γραφειοκρατών, αποφασίζουν στα σωματεία 48ωρες επαναλαμβανόμενες απεργίες και τις οργανώνουν, πιέζουν για ένα πρόγραμμα μαχητικών κινητοποιήσεων, εκλέγουν επιτροπές αγώνα, συντονίζονται και οργανώνουν.

Το Πολυτεχνείο, η εισβολή

και η Μεταπολίτευση

Το καλοκαίρι και το φθινόπωρο του '73 ξεσπάνε απεργίες σε μια σειρά εργατικούς χώρους, από τους τυπογράφους με αποτέλεσμα να μην κυκλοφορήσουν εφημερίδες μέχρι τους μεταλλωρύχους αλλά και τους οδηγούς των τρόλεϊ και τη ΔΕΗ-ΠΑΠ. Οι αγρότες των Μεγάρων διαδήλωσαν τον Ιούνη μαζικά στην κεντρική πλατεία ενάντια στην κατάσχεση της γης τους από τη Χούντα. Στις 4 Νοέμβρη το μνημόσυνο του Γ. Παπανδρέου στο Α' Νεκροταφείο μετατράπηκε σε συλλαλητήριο και σε συγκρούσεις με την αστυνομία. Αυτά είναι τα βασικά γεγονότα που θα καθόριζαν το κλίμα μέσα στο οποίο ξέσπασε το Πολυτεχνείο. Στις 14 Νοέμβρη, οι φοιτητές της Νομικής συγκεντρώθηκαν στο κτίριο της σχολής για να πραγματοποιήσουν συνέλευση, όπου άρχισε να κυκλοφορεί ότι η αστυνομία χτυπάει φοιτητές στο Πολυτεχνείο. Μετά από πρόταση φοιτητή μέλους της Επαναστατικής Αριστεράς η συνέλευση διακόπτεται και ξεκινά πορεία προς το Πολυτεχνείο. Η χούντα υπολόγισε λαθεμένα ότι η κινητοποίηση θα εκτονώνονταν. Όμως μετά από απόφαση της συνέλευσης η κατάληψη οριστικοποιείται. Μέχρι το βράδυ είχαν συγκεντρωθεί πάνω από 20.000. Τα συνθήματα όπως “κάτω η χούντα”, “ Επανάσταση Λαέ”, “Γενική Απεργία”, “Απόψε θα γίνει Ταϊλάνδη” καθώς πριν από ένα μήνα η εξέγερση είχε ανατρέψει το εκεί χουντικό καθεστώς ακούγονταν στους γύρω δρόμους.

Το επόμενο βράδυ συγκαλείται μέσα στο Πολυτεχνείο εργατική συνέλευση που αποφασίζει: “Η συνέλευση των εργατών του Πολυτεχνείου διακηρύχνει: Ο χαραχτήρας του σημερινού αγώνα που ξεκινώντας από τους φοιτητές αγκαλιάζει τώρα όλο το λαό, είναι αγώνας τόσο ενάντια στην στρατιωτική δικτατορία όσο και στα ξένα και ντόπια μονοπώλια που τη γέννησαν και τη στηρίζουν. Είναι αγώνας για το πέρασμα της εξουσίας στον εργαζόμενο λαό και όχι στους δημαγωγούς που επί δεκάδες χρόνια τον καπηλεύονται με τα απατηλά περί “δημοκρατίας” συνθήματά τους. Θεωρώντας το καταληφθέν από τους φοιτητές και τους εργαζόμενους Πολυτεχνείο σαν την πραγματική βάση του αγώνα μας αυτή τη στιγμή, προτείνουμε τη διατήρηση της κατάληψης του και ταυτόχρονα τη δημιουργία μιχτών επιτροπών φοιτητών-εργατών για να μεταφέρουν το μήνυμα του αγώνα σ' όλους τους χώρους συγκέντρωσης των οικοδόμων, στα εργοστάσια, στην σημερινή συγκέντρωση Μεγαριωτών. Οι μιχτές φοιτητικές και εργατικές επιτροπές πρέπει να προπαγανδίζουν το σύνθημα της δημιουργίας επιτροπών στους τόπους δουλειάς, με σκοπό τη δημιουργία προϋποθέσεων για το κατέβασμα των εργαζομένων σε οικονομική και πολιτική απεργία. Κάτω η Χούντα. Έξω οι Αμερικανοί. Εργοστασιακές Επιτροπές. Ο λαός στους δρόμους. Εργάτες, αγρότες, φοιτητές, ενιαίο μέτωπο πάλης”. Όλα αυτά είχαν μια δυναμική πολύ επικίνδυνη όχι μόνο για το δικτατορικό καθεστώς αλλά και για την εξέλιξη του ελληνικού καπιταλισμού γενικότερα, που εκείνα τα χρόνια απολάμβανε τη «χρυσή περίοδο» του.

Η εισβολή ήταν αναπόφευκτη. Το Πολυτεχνείο έπεσε τα ξημερώματα του Σαββάτου στις 17 Νοέμβρη όταν ένα τανκ γκρέμισε την κεντρική πύλη του ιδρύματος. Οι διαδηλώσεις όμως συνεχίστηκαν όλο το βράδυ και την επόμενη μέρα. Εκείνη τη στιγμή η Χούντα μπορεί να έβαψε την εξέγερση στο αίμα αλλά το μόνο που κατάφερε ήταν να κερδίσει μερικούς μήνες ζωής. Γιατί όπως γνώριζαν και οι ίδιοι οι πραξικοπηματίες, σε μια δεύτερη εξέγερση τα πράγματα θα είχαν διαφορετική κατάληξη. Ακόμα και στο εσωτερικό της Χούντας υπήρχαν προβλήματα όπου έφτασαν στο σημείο η κλίκα του Ιωαννίδη να ανατρέψει τους Παπαδόπουλο και Μαρκεζίνη. Μόνο το ΚΚΕ και το ΚΚΕ Εσωτερικού εκτιμούσαν ότι το Πολυτεχνείο ήταν μια μεγάλη ήττα "που μας γύρισε" πίσω στις 21 του Απρίλη. Συγκεκριμένα, λίγες εβδομάδες μετά τη 17η Νοεμβρίου το περίφημο φύλλο Νο 8 της Πανσπουδαστικής, της εφημερίδας της Αντι-ΕΦΕΕ, δημοσίευσε μια κατάπτυστη ανακοίνωση με τη μορφή απόφασης της Συντονιστικής Επιτροπής - η οποία τότε είχε διαλυθεί - ώστε να αποκτήσει εγκυρότητα, θυμίζοντας μας την στάση του ΚΚΕ στην εξέγερση του Δεκέμβρη, όπου κατήγγειλε: «...την προσχεδιασμένη εισβολή στο χώρο του Πολυτεχνείου την Τετάρτη 14 Νοέμβρη, 350 οργανωμένων πρακτόρων της ΚΥΠ... με σκοπό να προβάλλουν με κάθε μέσο τραμπουκισμού και προβοκάτσιας γελοία και αναρχικά συνθήματα που δεν εκφράζανε τη στιγμή και τις συγκεκριμένες δυνάμεις... για να δικαιολογήσουν την επαναφορά του στρατιωτικού νόμου και το δυνάμωμα της αιματηρής τρομοκρατίας... Σαν υπεύθυνη Σ.Ε. του Πολυτεχνείου δηλώνουμε ότι παρ' όλα αυτά το φοιτητικό μας κίνημα δεν ήθελε με κανένα τρόπο η εκδήλωσή μας αυτή να συντελέσει ώστε να συγκρουστούν κατά μέτωπο στη συγκεκριμέη στιγμή οι λαϊκές δυνάμεις με τη σιδερόφρακτη δικτατορία...» 

Όμως οι εξελίξεις τους διέψευσαν. Η προσπάθεια που έκανε η Χούντα για να κερδίσει την εμπιστοσύνη της άρχουσας τάξης με το πραξικόπημα στην Κύπρο και ταυτόχρονα με ένα πόλεμο με την Τουρκία, που ευελπιστούσε ότι θα κέρδιζε, οδηγήθηκε σε συντριβή χάρη στην ανυπακοή που έδειξαν οι επιστρατευμένοι στο να πολεμήσουν για τα συμφέροντα ενός καθεστώτος που είχε σφάξει τους φοιτητές και τους εργάτες στο Πολυτεχνείο. Έτσι η Δικτατορία έτρεξε να παραδώσει την εξουσία στον Κ. Καραμανλή, όμως το φάντασμα της εξέγερσης του Πολυτεχνείου επέβαλε στις μετέπειτα κυβερνήσεις όλες τις κατακτήσεις του κινήματος από τη Μεταπολίτευση μέχρι σήμερα. Κατακτήσεις που δεν επιβλήθηκαν μέσα από το κοινοβούλιο ή με τον οποιαδήποτε συμβιβασμό αλλά με μαζικούς και άγριους απεργιακούς και κοινωνικούς αγώνες. Απεργίες που στην πραγματικότητα ήταν έκφραση ενός μαζικού κινήματος που διεκδικούσε την αλλαγή της κοινωνίας. Όπως αναφέρει ο Σ. Σακελλαρόπουλος στο βιβλίο του για τη Μεταπολίτευση: «Την περίοδο 1975 - 1978 η Ελλάδα γνωρίζει για πρώτη φορά, λόγω της ανάπτυξης του εργοστασιακού κινήματος, το φαινόμενο των άγριων απεργιών. Απεργίες πολυήμερες με καταλήψεις εργοστασίων και άμεση δημοκρατία δημιουργούν σοβαρούς τριγμούς στο συναινετικό κλίμα που είχε επιβληθεί με την επαναφορά της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας».

Η ελληνική εργατική τάξη δεν ήταν μόνη της σε αυτή τη μάχη αφού η πτώση των δικτατοριών σε Πορτογαλία (Επανάσταση των Γαρυφάλλων) και Ισπανία την ίδια περίοδο πυροδότησε μια παρόμοια δυναμική.  40 σχεδόν χρόνια μετά το Πολυτεχνείο το εργατικό κίνημα στην Ελλάδα δίνει την πιο κρίσιμη μάχη μετά την Μεταπολίτευση, για να εμποδίσει το ξεθεμελίωμα κατακτήσεων του εργατικού και φοιτητικού κινήματος που επιβάλλουν οι τρόικες εξωτερικού και εσωτερικού. Πατώντας πάνω στην παράδοση του Νοέμβρη χρειάζεται να κλιμακώσουμε τις μάχες ενάντια στη δικτατορία που επιβάλλουν οι διεθνείς και ντόπιοι τραπεζίτες, να προχωρήσουμε μέχρι να ξηλώσουμε τους σύγχρονους νοσταλγούς της Χούντας τους φασίστες της Χρυσής Αυγής, ,να ενισχύσουμε τη διεθνιστική αλληλεγγύη με τις καταπιεζόμενες τάξεις οργανώνοντας την παγκόσμια αντίσταση μας στις επιθέσεις των αστών, που απλώνεται από την πλατεία Ταχρίρ στην Plaza del Sol, στο Σύνταγμα, στη Wall Street - και ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η πανευρωπαϊκή απεργία που πραγματοποιήθηκε με ιδιαίτερη επιτυχία στις 14 Νοεμβρίου, αλλά και να δυναμώσουμε ταυτόχρονα την αντικαπιταλιστική επαναστατική αριστερά που παλεύει και σήμερα όπως και τότε για να δώσει η ίδια η εργατική τάξη την οριστική λύση απέναντι στην κρίση, για μια κοινωνία σοσιαλιστική.

«Η απεργία στις 14 Νοέμβρη είναι μια μέρα διεθνούς αλληλεγγύης. Χρειάζεται να αναβιώσουμε το διεθνιστικό πνεύμα της εργατικής τάξης. Όσον αφορά στο ζήτημα του χρέους, φαίνεται να είναι ένα ζήτημα που αφορά τις σχέσεις ανάμεσα σε ξεχωριστές χώρες. Όμως το πραγματικό ζήτημα είναι ότι απέναντι στην παγκοσμιοποίηση των καπιταλιστών πρέπει να προωθήσουμε την παγκοσμιοποίηση των λαών και την αλληλεγγύη των εργατών».

Μάρκος Αντρές Αρμεντέρος (ένας από του πέντε απεργούς πείνας της εταιρείας Τελεφόνικα, Βαρκελώνη)